1- Ağız ve diş temizliğini ihmal etmeyin

Ağız hijyeni çok önemlidir. Bunu sağlamaya yönelik yapılabileceklerin en etkili yöntem diş fırçalamadır. Her yemekten sonra diş ve dilinizi fırçalamayı ihmal etmeyin. Neden diş fırçalama? Ağız içinde diş araları, dilin yüzeyi, eğer varsa ağız içi protez veya tedavi araçları (braket, teller, köprüler) yiyecek artıklarını tutan noktalardır. Bu yiyecek artıkları ağız içi florasında yer alan mikroorganizmalar için iyi bir besi ortamı oluşturur. Buralarda mikroorganizmaların hızla çoğalması ile ağız florası bozulur. Normalde ağız içi flora birçok bakteri barınır. Bu bakteriler dişlerin yüzeyinde bakteri plağı dediğimiz yapışkan ve renksiz bir tabaka meydana getirirler. Diş plağı içerisinde milyonlarca bakteri bulunur. Bu bakteriler yukarıda bahsettiğimiz şekilde ağız içinde kalan yiyecek artıkları ile beslenirler ve çoğalmalarını sürdürürler. Bir plağın oluşumu ve barındırdığı bakterilerin asit üretmeye başlaması için 20 dakika yeterli olur. Asit, dişin yapısındaki kalsiyumu eritir. Bu durum diş minesinin üst kısmının erimesine ve nihayetinde diş çürümelerine yol açar.

Diş çürümesinin şu belirtileri verir: Çürüme sorunu olan dişte diş ani ısı değişimlerine, tatlı besinlere karşı hassastır. Kötü ağız kokusu vardır. Dişlerin değişik yüzeylerinde renk değişimleri (kararma, koyulaşma) oluşmuştur. Ağız içinde bakteri bulunduğuna ve yemek yemeden duramayacağımıza göre hepimiz diş çürümesi riskiyle yüz yüzeyiz demektir. Bu bakımdan ağız içerisindeki yiyecek kalıntılarının yemek sonrasında vakit kaybetmeden uzaklaştırılması gerekir.

Diş çürüğünde risk grubu: Yukarıda da ifade edildiği gibi hepimiz diş çürümesi riskiyle yüz yüzeyiz demektir. Ancak, ağız içerisinde çok sayıda dolguları olanlar, ağız kuruluğu sorunu yaşayanlar, yukarıda bahsettiğimiz ağız içi tedavi aparatlarına sahip olanlar yani ortodontik tedavi görenler, şekerli gıdaları çok tüketenler, çocuklar ve yaşlılar daha yüksek risk altındadır. Yenilen yiyeceklerin içerikleri de çürük riskini artırabilir. Yüksek oranda şeker içeren yiyecekler, kolalı içecekler, nişastalı gıdalar diş çürüğü riskini daha da artırır.

Diş Fırçalama Nasıl Yapılmalı?

Diş fırçalamanın, beklenen faydaların oluşabilmesi için diş hekimlerinin tavsiye ettiği teknikle doğru bir şekilde yapılması önemlidir. Yanlış fırçalanma, diş minesinin aşınmasına ve dişetlerinin zarar görmesine yol açabilir.

Diş fırçalama dişetinden başlayarak yavaş hareketlerle yapılmalı. Fırçalama işleminde öncelik sırası üst dişlerin dış yüzleri, alt dişlerin dış yüzleri, üst dişlerin iç yüzleri, alt dişlerin iç yüzleri ve en sonunda üst ve alt dişlerin çiğneyici yüzleri şeklinde olmalıdır. Dişler fırçalandıktan sonra dil de fırçalanmalıdır. Özellikle en arka dişlerin temizliğine, eğer dolgu ve köprüler varsa bunların

temizliğine önem vermelidir. Fırça, dişeti çizgisinin başladığı bölgeye dişin doğrultusu ile 45 derece açı yapacak şekilde yerleştirilmelidir. Yani fırçanın kılları dişeti ile birlikte dişlerle temas halinde olmalıdır. Fırçalama, dişetinden dişe doğru dairevi hareketler şekilde yapılmalı, fırçanın her hareketi her seferinde 2-3 dişi kapsayacak şekilde olmalıdır. Fırçanın kapsadığı 2-3 diş yeterince fırçalandıktan sonra yandaki farklı 2-3 diş için aynı hareketler yapılmalıdır.

Dış yüzeylerin fırçalanması bittikten sonra iç yüzeyler dış yüzeylerde olduğu gibi fırçalanır. Üst ve alt ön dişlerin iç kısımları fırçalanırken diş fırçası dik tutulur. Üst ve alt ön dişlerin iç yüzeyleri fırçanın ilk yarısı kullanılarak ve aşağı- yukarı hareketlerle fırçalanır.

En son ve en kolay fırçalama dişlerin çiğneyici yüzeylerinin fırçalanmasıdır. Çiğneyici yüzeyler fırçanın ileri-geri hareketleriyle fırçalanır.

Dilin fırçalanması da gerekir. Dil yüzeyi pürüzlüdür ve yemek kalıntıları ve bakteriler için birer barınaktır. Bu bakteriler kötü ağız kokusuna da neden olurlar. O kadar ki Ağız içi kaynaklı kötü ağız kokusunun % 50’si dil yüzeyindeki yemek artıkları ve bunları parçalayan bakterilerden kaynaklanır. O halde ağız temizliğinde dilin fırçalanması da ihmal edilmemelidir.

Diş fırçası nasıl olmalıdır?

Diş fırçasının kılları naylondan yapılmış ve yuvarlak uçlu olması tercih edilmelidir. Kıllar yumuşak olmalı, diş fırçasının baş kısmı ağız içerisinde her yere kolay ulaşması için küçük ve yuvarlak olmalıdır. Diş fırçasının yumuşak olması plağın ve yemek artıklarının uzaklaştırılması için yeterli bir kuvvet sağlar. Diğer taraftan, yumuşak kıllara sahip diş fırçası kullanımı ile diş ve dişeti aşınmalarına meydan verilmemiş olur. Eğer diş fırçasının kılları özelliğini yitirirse, yani kıllar aşınırsa fırça değiştirilmelidir. Genel olarak Diş fırçasının 2-3 ayda bir değiştirilmesi tavsiye edilir. Yaşanan bir enfeksiyon sonrasında da diş fırçasının değiştirilmesi tavsiye edilebilir.

3- Diş ipi ve ara yüz fırçası kullanın

Ağız bakımı adına günde en az bir defa diş ipi kullanılması gerekir. Diş ipi ile yapılacak temizlik günde bir kez yapılacaksa akşam yemeklerinden sonra veya yatmadan önce yapılması tavsiye edilebilir.

4- Devamlı atıştırmalar yapmayın, şekerli gıdalardan uzak durun

Sürekli bir şeylerin atıştırılması durumunda kesintisiz bir ağız hijyeni sağlamak zorlaşır. Şekerli, nişastalı yiyecekler, kolalı ve asitli içecekler ağız içi asitliği artırdığı için diş çürüğü riskini artırır.

5- Dişlerinizle sert cisimleri ısırmayın, aşırı soğuk veya sıcak yiyecekleri yemeyin

Sert yiyecekler diş minesinde çatlamalara ve dişlerin çürümesine yol açar. Benzer şekilde, aşırı soğuk ve aşırı sıcak yiyecekler veya içecekler diş ve ağız içi dokulara zarar verir. Sıcak ve soğuk yiyeceklerin peş peşe yenmesi daha da zararlıdır. Ani sıcaklık değişimi diş minesinde çatlamalara yol açabilir.

6- Beslenmenize dikkat edin

Kalsiyum ve fosfor yönünden zengin olan süt ve süt ürünlerinin tüketilmesi gerekir. Sakız çiğnemek tükürük salınımını artırır ve ağız içi temizliğinde etkili olabilir. Eğer sakız çiğnenecekse yemeklerden sonra 15 dakikayı geçmeyecek şekilde çiğnenmeli ve şekersiz sakız tercih edilmelidir.

Diş ve diş eti sağlığını artırmak için yapılabilecekler aşağıda kısaca özetlenmiştir:
• Günde en az iki kere (kahvaltıdan sonra ve yatmadan önce) dişlerinizi en az iki dakika süreyle fırçalayınız. Diş fırçalama işlemi bitince dili de fırçalamak gerekir.
• Dişlerin yanlış fırçalanması, dişetlerine zarar verebilir ve diş minelerinin aşınmasına neden olabilir.
Günde bir kez diş ipi ile dişlerin arasını temizleyin. Dişlerin yanlarını temizlemek için ara yüz fırçası kullanabilirsiniz.
• Ağız hijyeni için diş hekiminizin tavsiye edeceği ağız gargaralarını da kullanabilirsiniz.
Sigaradan uzak durun. Sigara dumanı ilk temas ettiği ağız içi dokular ve dişeti sağlığını olumsuz etkiler, gingivitis ve periodontitis riskini artırır.
• Düzenli hiş hekimi muayenesi yaptırın diş taşı temizliği yaptırın.
• Ağız içi protez, köprü gibi yapıların temizliğine ayrıca dikkat edin ve bunların kontrollerini yaptırın
• Şekerli gıda tüketiminden uzak durun. Şekerli yiyecekler yenildiyse dişlerinizi hemen fırçalayın, bu mümkün değilse ağzınızı suyla çalkalayın.